ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

 

Η διακήρυξη για τη φύση έχει συνταχθεί από ειδικούς της Διεθνούς Ένωσης για τη Διατήρηση της Φύσης και των Φυσικών Πόρων και έχει υποβληθεί στον Ο.Η.Ε. για έγκριση. Είναι ένα κείμενο που πρέπει να μελετηθεί απ' όλους, άτομα, μαθητές, επιστήμονες, οργανώσεις, οργανισμούς, κράτη για να αποτελέσει μια διεθνή απαρχή και να περάσει το μήνυμα αυτό των καιρών στις συνειδήσεις όλων των ανθρώπων, ώστε να δημιουργηθεί μια παγκόσμια οικολογική νοοτροπία για την προστασία του περιβάλλοντος και της διατήρησης της ζωής πάνω στη Γη.

 

Το κείμενο της Χάρτας της Φύσης (Διακήρυξη της Φύσεως) δημοσιεύτηκε στο Δελτίο της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσεως, ‘Η Φύσις’, Τεύχος 23/24.03.1980 και έχει ως εξής:

1. ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ
1. Η ζωή στη γη είναι μέρος της φύσης. Η ανθρωπότητα εξελίχθηκε από τις ίδιες πηγές, όπως και οι άλλες μορφές της ζωής και ζει σε συνεχή αλληλεξάρτηση με αυτές και με τα φυσικά στοιχεία του περιβάλλοντος.
2. Η ζωή εξαρτάται από την αδιάκοπη λειτουργία των φυσικών συστημάτων, που διασφαλίζουν την προμήθεια τροφής και ενέργειας.
3. Ο πολιτισμός έχει τις ρίζες του στη φύση. Η φύση έχει δώσει μορφή στην ανθρώπινη παιδεία και έχει επιδράσει σε όλα τα καλλιτεχνικά και επιστημονικά επιτεύγματα. Η αρμονική συμβίωση με τη φύση προσφέρει στον άνθρωπο καλύτερη ευκαιρία για δημιουργία, ανάπαυση και αναψυχή.
4. Κάθε μορφή ζωής είναι μοναδική και απαιτεί σεβασμό, αδιάφορο για την αξία, που προσφέρει σήμερα στον άνθρωπο. Για να δώσει σε άλλους οργανισμούς τέτοια αναγνώριση, ο άνθρωπος χρειάζεται ένα ειδικό κώδικα ενέργειας, που θα λαμβάνει υπόψη τον έλεγχο βλαβερών οργανισμών.
5. Ο άνθρωπος μπορεί να μεταβάλει τη φύση και να εξαντλήσει τους φυσικούς πόρους, ενεργώντας ηθελημένα ή από τις συνέπειες των πράξεων του. Συνεπώς ο άνθρωπος πρέπει να αναγνωρίζει πλήρως την ανάγκη για τη διαφύλαξη της σταθερότητας και ποιότητας της φύσης και τη διατήρηση των φυσικών πόρων.
6. Ωφέλειες από τη φύση εξαρτώνται από τη διαφύλαξη των φυσικών διεργασιών και της ποικιλίας των μορφών της ζωής, που απειλούνται με την υπέρμετρη εκμετάλλευση και καταστροφή των οικοσυστημάτων από τον άνθρωπο.
7. Αποτυχία στη διατήρηση των φυσικών συστημάτων που οφείλεται στην κακή χρήση των πόρων οδηγεί στην κατάπτωση της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής τάξης του πολιτισμού.
Ανταγωνισμός για πόρους της φύσεως που σπανίζουν δημιουργεί προστριβές μεταξύ Κρατών. Η διατήρηση της φύσης και των φυσικών πόρων συντελεί συνεπώς στη διαφύλαξη της ειρήνης.
8. Ο άνθρωπος πρέπει να αποκτήσει τη γνώση να διαφυλάσσει τους πόρους της φύσεως, έτσι ώστε να επωφελούνται απ’ αυτούς οι παρούσες και οι μελλοντικές γενιές, χωρίς να υποστεί βλάβη η διαρκής απόδοση της φύσης. Ο άνθρωπος, μπορεί να ζει σε αρμονία με τη φύση, εάν η κοινωνία των ανθρώπων ενεργεί σαν ένας φύλακας της φύσης για το συμφέρον των γενιών που θα ακολουθήσουν.
9. Γι' αυτό το σκοπό διακηρύσσεται η ΧΑΡΤΑ ΤΗΣ ΦΥΣΉΣ κ αι διατυπώνονται οι ακόλουθες αρχές διατήρησης ως κοινός κανόνας με τον οποίο όλη η ανθρώπινη συμπεριφορά, που θα μπορούσε να βλάψει τη φύση, θα καθοδηγείται και θα ελέγχεται.

 

2. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ
1. Επιβάλλεται σεβασμός προς τη φύση και οι βασικές διεργασίες της δεν π ρέπει να παρενοχλούνται.
2. Η συνεχής ύπαρξη όλων των μορφών της ζωής δεν πρέπει να παρεμποδίζεται. Το μέγεθος των πληθυσμών όλων των ειδών πρέπει να είναι τέτοιο, ώστε να μπορούν να επιζούν και γι' αυτό το σκοπό πρέπει να διατηρούνται οι απαραίτητοι βιότοποι.
3. Όλες οι περιοχές πρέπει να υπόκεινται στις αρχές της διατήρησης. Ιδιαίτερης προστασίας πρέπει να τύχουν οι μοναδικές περιοχές, αντιπροσωπευτικά δείγματα όλων των οικοσυστημάτων και οι βιότοποι σπανίων και απειλουμένων ειδών.
4. Οικοσυστήματα και οργανισμοί, που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι, πρέπει να διαχειρίζονται, έτσι ώστε να φτάνουν και να αποδίδουν την καλύτερη σταθερή παραγωγικότητα σε βαθμό, αλλά όχι που να απειλούν την ακεραιότητα των οικοσυστημάτων και οργανισμών αυτών με τους οποίους συνυπάρχουν.
5. Η φύση πρέπει να διασφαλισθεί από την υποβάθμιση που προκαλείται από πολεμικές ή άλλες εχθρικές ενέργειες.

 

3. ΕΥΘΥΝΕΣ
6. Στις λήψεις αποφάσεων πρέπει να αναγνωρίζεται πως οι ανάγκες του ανθρώπου μπορεί να αντιμετωπισθούν, τότε μόνο όταν διασφαλίζεται η ορθή λειτουργία των φυσικών συστημάτων, σύμφωνα με τις αρχές της ΧΑΡΤΑΣ.
7. Η ανάπτυξη και συγκέντρωση ανθρώπινων πληθυσμών σε ορισμένο χρόνο, πρέπει να είναι ανάλογη με τη χωρητικότητα των φυσικών συστημάτων που μπορούν να τους διατηρήσουν.
8. Φυσικοί πόροι δεν πρέπει να σπαταλούνται, αλλά να χρησιμοποιούνται με σύνεση, σύμφωνα με τις αρχές της διατήρησης.
9. Η διάθεση περιοχών από τον άνθρωπο για διάφορες χρήσεις πρέπει να προγραμματίζεται, αφού προηγουμένως λαμβάνονται υπόψη οι φυσικές καταστάσεις που επικρατούν, η βιολογική παραγωγικότητα και η ποικιλία των μορφών, καθώς και η φυσική τους ομορφιά.
10. Η χρήση των φυσικών πόρων πρέπει να είναι η ακόλουθη:
α. Ζώντες πόροι δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται πέρα από τις ικανότητες τους να αναγεννηθούν.
β. Πόροι, καθώς και το νερό, που δεν καταναλίσκονται με τη χρησιμοποίηση τους, πρέπει να ξαναχρησιμοποιούνται ή να γίνεται ανακύκλωση τους.
γ. Μη ανανεώσιμοι πόροι, που καταναλίσκονται με τη χρησιμοποίηση τους, πρέπει να γίνεται εκμετάλλευση τους με περιορισμό, ανάλογα μ ε την αφθονία τους, την ευκολία με την οποία μπορούν να μετατραπούν προς χρήση και τη συμβιβαστικότητα της ανάπτυξης με τη λειτουργία των φυσικών οικοσυστημάτων.
δ. Η παραγωγικότητα των εδαφών πρέπει να διατηρείται ή να επαυξάνεται με μέτρα που θα διασφαλίζουν τη συνεχή απόδοση τους και τις λειτουργίες της οργανικής αποσύνθεσης και που να εμποδίζουν τη διάβρωση και τις άλλες μορφές υποβάθμισής.
11. Ενέργειες, που μπορεί να έχουν επιπτώσεις στη φύση, πρέπει να ελέγχονται και ιδιαίτερα:
α. Όσες μπορεί να προκαλέσουν ανεπανόρθωτη βλάβη στη φύση πρέπει να αποφεύγονται.
β. Εκείνες, που θέτουν σε μεγάλους κινδύνους τη φύση, θα πρέπει να γίνονται ύστερα από εξαντλητική εξέταση αυτών των κινδύνων. Οι εκτελεστές των έργων πρέπει να αποδεικνύουν ότι τα αναμενόμενα οφέλη θα είναι ουσιαστικά μεγαλύτερα από τη ζημιά, που θα προκληθεί στη φύση, και όπου αυτή η στάθμιση δεν είναι δυνατή, αυτές οι ενέργειες δεν πρέπει να γίνονται.
γ. Για ενέργειες, που μπορεί να διατηρήσουν τη φύση, πρέπει να προηγείται μια εκτίμηση για τις συνέπειες, που θα προκύψουν, και εάν πρέπει να γίνουν επιβάλλεται να σχεδιάζονται και να εκτελούνται, ώστε να ελαχιστοποιούνται αυτές οι βλαβερές επιπτώσεις.
δ. Περιοχές που έχουν υποβαθμισθεί από ανθρώπινες ενέργειες πρέπει να αποκαθίστανται σύμφωνα με το φυσικό τους δυναμικό και σε συμβιβασμό με την καλή συμβίωση στους γειτονικούς οικισμούς.
12.Πρέπει να αποφεύγονται όλες οι απορρίψεις ρυπαντικών σε φυσικά οικοσυστήματα:
α. Όταν αυτό δεν είναι δυνατό τότε η επεξεργασία των απορριμμάτων πρέπει να γίνεται στο χώρο, όπου δημιουργούνται με τη χρησιμοποίηση των καλύτερων μεθόδων.
β. Ιδιαίτερη προφύλαξη πρέπει να δίδεται, ώστε να αποφεύγεται η απόρριψη ραδιενεργών ή τοξικών καταλοίπων.
13.Μέτρα, που σκοπεύουν στο να προλαμβάνουν, να μετριάζουν και να ελέγχουν φυσικές καταστροφές, επιδημίες και ασθένειες , πρέπει ιδιαίτερα να ερευνώνται για τις αιτίες που τις προκαλούν, ώστε να αποκλείουν δευτερογενείς επιπτώσεις στη φύση.

 

4. ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ
14. Οι αρχές αυτής της ΧΑΡΤΑΣ πρέπει να διαφαίνονται στους νόμους κάθε Κράτους.
15. Η γνώση για τη φύση πρέπει να διαδοθεί ευρύτατα με όλα τα δυνατά μέσα, ιδιαίτερα με την περιβαλλοντική εκπαίδευση ως ένα αναπόσπαστο τμήμα της γενικής εκπαίδευσης.
16. Στρατηγική διατήρησης, γνωριμίας με τα οικοσυστήματα και τις επιπτώσεις στη φύση από σχέδια ανάπτυξης, πρέπει να είναι τα ουσιώδη στοιχεία προγραμματισμού. Όλα αυτά, πρέπει να τίθενται εγκαίρως υπόψη του κοινού για ένα αποτελεσματικό διάλογο.
17. Η ύπαρξη κεφαλαίων, προγραμμάτων, διοικητικής υποδομής, είναι αναγκαία για την επίτευξη των στόχων της διατήρησης.
18. Η γνώση για τη φύση πρέπει συνεχώς να αυξάνεται με την έρευνα και να εξαπλώνεται με μια πλατιά διάδοση πληροφοριών ανεμπόδιστα από κάθε είδους περιορισμούς.
19. Η κατάσταση των βιοτόπων και των ειδών πρέπει να παρακολουθείται με φροντίδα, ώστε να γίνεται δυνατή η έγκαιρη πληροφόρηση για κάθε υποβάθμιση ή απειλή της εφαρμογής των αρχών και μεθόδων της διατήρησης.
20. Στρατιωτικές ενέργειες, που βλάπτουν τη φύση πρέπει να αποφεύγονται και ιδιαίτερα:
α. Περαιτέρω ανάπτυξη, δοκιμή, χρησιμοποίηση, πυρηνικής, βιολογικής, χημικής ενέργειας ή μεθόδων για την μεταβολή του περιβάλλοντος για στρατιωτικούς σκοπούς πρέπει να απαγορευθεί και
β. Στις προστατευόμενες περιοχές, στην Ανταρκτική και στο διάστημα δεν πρέπει να γίνονται στρατιωτικές επεμβάσεις.
21. Κράτη, κυβερνήσεις και όλες οι άλλες δημόσιες αρχές και όσο είναι δυνατόν άτομα, ομάδες και σωματεία πρέπει:
α. Να συνεργάζονται για την προστασία της φύσης και να ανταλλάσουν πληροφορίες.
β. Να διασφαλίζεται ότι ενέργειες εντός των υπό τη δικαιοδοσία και τον έλεγχο περιοχών τους δεν προξενούν βλάβες σε φυσικά οικοσυστήματα άλλων Κρατών ή σε περιοχές εκτός των ορίων της εθνικής δικαιοδοσίας.
γ. Να εφαρμόζουν τις διεθνείς νομικές διατάξεις για τη διατήρηση της φύσης και την προστασία του περιβάλλοντος.
δ. Να επιβάλλουν σταθερό τύπο για προϊόντα και διαδικασίες, που δυνατόν να έχουν αρνητική επίπτωση στη φύση.
ε. Ν α διαφυλάσσουν και ν α διατηρούν τ η φύση σε περιοχές πέρα από τη φυσική τους δικαιοδοσία.
22. Κάθε Κράτος πρέπει να εφαρμόσει τις απαιτήσεις αυτής της Χάρτας, με όλα τα αρμόδια όργανα του και με τη συνεργασία άλλων Κρατών.
23.Όλα τα άτομα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν, ξεχωριστά το καθένα ή με άλλα, στη διατύπωση αποφάσεων που αφορούν άμεσα το περιβάλλον τους και πρέπει να έχουν δικαίωμα προσφυγής όταν το περιβάλλον τους υποφέρει από βλάβες ή υποβιβασμούς.
24. Κάθε άτομο έχει την υποχρέωση να ενεργεί σύμφωνα με τις απαιτήσεις αυτής της Χάρτας μεμονωμένα ή με ομάδες ή μέσω της πολιτικής διαδικασίας. Κάθε άτομο πρέπει να αγωνίζεται ώστε να διασφαλίσει ότι αυτές οι αρχές, οι ευθύνες και απαιτήσεις θα πραγματοποιούνται.